Нодир Қодиров: “ММА бу киссовурлар спорти эмас”

Бунга футбол оламида кўп бора гувоҳ бўлганмиз. Лекин футболда у қадар довруғ қозонмаган ёхуд умуман профессионал футбол ўйнамаганлар орасидан эса ажойиб мураббийлар етишиб чиққан. Мисол учун, Жозе Моуриньони олайлик ёки Виллаш Боаш, умуман бундай номларни санаб адоғига етмаймиз.

Бу каби мураббийлар ҳақида сўз юритаётганимиз бежиз эмас, албатта. Қолаверса, футбол ҳақида мисоллар келтирган бўлсакда, аслида бугун бошқа спорт турида фаолият олиб бораётган, хормай-толмай ўзига хос шогирдлар етиштириб чиқараётган, ўз ўрнида шогирдлари юртимиз ўғлонларини қандай кучга эга эканлигини жаҳон ареналарида кўз-кўз қилаётган ёш мураббий Нодир Қодиров билан қилган интервьюмизни тақдим этамиз.

Юқорида номлари тилга олинган мураббийларга ўхшатганимиз ҳам бесабаб эмас. Чунки, бу қаҳрамонимизнинг ҳам спортчилик фаолияти жуда ҳам қисқа бўлган. Лекин у ҳозирда юртимизда ММА йўналишадаги энг кучли мураббий ва ушбу аралаш қоидалар бўйича жанглар тарғиботчиларининг энг асосий вакилларидан биридир.

Бугун биз бу мураббийнинг фаолияти ва юртимиздаги ММА жангчилари, қолаверса, ушбу спорт турини оммавийлик даражаси ҳақида ўзаро суҳбат уюштирдик.

Маълумотнома

Нодир Қодиров – 1982 йил 7-ноябрда Тошкент шаҳар, Шайҳонтохур тумани “Камолон” маҳалласида таваллуд топган. Оилали, икки нафар фарзанднинг отаси. Фаолиятининг илк қисмида бокс билан шуғулланган. Мураббийлари Сардор Тошхўжаев, Абдулла Қодирохунов, Илғор Эгамбердиев, Собир Аминов, Бахтиёр Исроилов бўлган.

Ҳаваскор боксда ёшлар ўртасида халқаро турнирлар совриндори бўлган. ММАдаги фаолиятини 2006 йил 5-сентябрдан бошлаган. 2011 йил Alash Pride промоутерлик компанияси билан профессионал шартнома имзолаган.

- Сценарийга кўра, Нодир ака сизга биринчи бўлиб бошқа савол бемоқчи эдим. Лекин машғулотни очиқ жойда - асфальтда ўтказаётганингизни кўриб, ўз-ўзидан савол туғилди. Наҳотки машғулот аренаси шу жой бўлса?

- Бу саволни энди беришаётгани йўқ. Кўпчиликдан эшитганман. Бу жойда (“Пахтакор” стадиони олдидаги анхор ёнида, муаллиф) октябрнинг охиригача машғулот олиб борамиз. Очиқ хаво, тинч, биров халақит бермайди. Қолаверса, чемпионлик, муваффақиятлар қийинчиликлар ортидан келади. Биласизми, ҳаётда ким бахтли инсон хисобланади? Нафақат спортда, балки барча сохада ҳам бор нарсадан ўзига етарли шароит ярата оладиган, шунга интиладиган инсон. Зал йўқ, спорт анжомларим йўқ, деб баҳона топиб, меҳнатдан қочадиган инсонларни баралла бахтсиз деб айта оламиз.

- Ажойиб фикрлар ва ўзига хос жавоб. Лекин аниқ жавобдан бироз қочгандексиз назаримда?

- Нега энди? Шунчаки, сиз савол беришга бироз шошилдингиз. Энди айтингчи? Ҳозир шаҳарни, қишлоқларни четга суриб турайлик. Деярли ҳар бир маҳаллада спорт мажмуалари ареналари барпо этилаяпти. Тўғри, бу бироз муболағадир. Лекин эътибор беринг, худди шундай холатга аста-секин етиб келмоқдамиз. Шундай экан, нега энди аренамиз йўқ, дейишимиз керак. Ҳозирда хеч қандай баҳонага ўрин йўқ. Риода бўлиб ўтган Паралимпия ўйинларида делегациямиз таркибидаги мутасадди инсонлардан бири Абдуллох ака Сагдиев: “Нодир овқат егани тушсам, олдимда битта қўли йўқ инсон турарди. Душга борсам оёғи йўқ. Умуман, атрофда имконияти чекланган инсонлар юрарди. Ана ўшалар шундай ҳолатда меҳнат қилиб, ажойиб кўрсаткичлар қайд этяпти. Мана биз танаси бут, тўрт мучаси соғ инсонлар нега энди имкониятлардан фойдалана олмаслигимиз керак” деб қолдилар. Қаранг, бу айни ҳақиқат эмасми? Қолаверса, юртмизда яратилаётган шароитлар ҳавас қилгулик даражада. Бизда собиқ иттифоқ даври қолиб кетди, баҳона излашга. Битта туманда ягона спорт мажмуаси бўлса бор, бўлмаса йўқ. Ҳозирда эса, юқорида айтиб ўтганимдек спорт ареналари мухайё, болалар ва ўсмирлар спорт мактаблари, олимпия захиралари коллежлари, тўгараклар, фитнесс заллари фаолият олиб бораяпти. Ёшлардан эса, фақатгина мехнат, интилиш ва энг асосийси ватанпарварлик талаб қилинаяпти холос. Ватанпарварлик жуда мухим ҳисобланади. Чунки, Ватан туйғуси нималигини тушунмаган инсон ҳеч қачон чемпион бўла олмайди. Саволингизга етарли даражада жавоб бера олдим, деб ўйлайман.

- Албатта. Негадир спортчилик фаолиятитнгизни эрта якунлаган экансиз. Балки узоқроқ давом этганида, улкан натижаларни қўлга киритармидингиз? Чунки, бундай дунёқараш, жонкуярлик, меҳнатдан қочмаслик ва ватанпарварлик туйғуси мужассам инсонга албатта, омад кулиб боқишига ишончим комил?

- Мақтов кимга ёқмайди дейсиз (кулади). Бундай натижаларга мураббий сифатида эришиб келаяпман. Тўғри, спортдаги фаолиятимни барвақт якунлаганман. Чунки, менинг савиямдаги спортчилар жуда кўпчиликни ташкил қилар эди. Рақобатдан ҳеч қачон қўрқмаганман. Лекин инсон ўзининг савиясини тўла била олади. Шунинг учун ҳам Сардор ака Тошхўжаевнинг тавсияси билан мураббийлик фаолиятимни бошлаганман. Чунки, спортчиликдан кўра, мураббийликда кўпроқ юртимиз спортига, ёшларга ёрдам бера олишимни англаганман. Ўшанда Сардор ака “Нодир мен спортчилик фаолиятимда у қадар натижаларга эриша олмадим. Лекин шогирдларимни бутун дунё танийди. Шунинг ўзи бахт эмасми”- деганди. Айнан ушбу сўзлар мураббийлик фаолиятимни бошлашга асосий омил бўлган десам янглишмаган бўламан.

- Биласизми, ММА бўйича юртимизда жанглар ўтказиш ва клублар тузиш, умуман, ушбу спорт турининг ривожи ҳақида нима дея оласиз?

- Аввало, биринчи Президентимиз, юртимизнинг отасини рухлари шод, жойлари жаннатдан бўлсин. У инсон ҳақида ортиқча таърифга ҳожат йўқ. Ажойиб сиёсатчи, халкпарвар, одил йўлбошчи эдилар. Қолаверса, юртимиз спортини чўқилларга кўтарилишида у инсоннинг хизматлари беқиёс. Боксдан спорт устаси ҳам бўлганлар. Ушбу спорт тури энди оёққа тураётган пайтида, ноўрин, спортдан узоқда бўлган инсонлар бу спорт турини киссовурлар спорти, бу спорт эмас, “бои без правил” деб тарғиб қилишган. Аслида бу қонунсиз жанг эмас. Бунда қоидалар бор, аралаш қоидалар бўйича жанг санъати дейилади. Яъни ҳар бир спорт туридан бир шингилдан олиниб, умумлаштирилган спорт тури хисобланади. Қонунсиз жанг бўлса, кўзига қўлини тиқиб, тишлаб, сочларидан юлмайдими. Ўша вақтларда бу спорт турини шундай тавсия қилишган.

- Охирги йилларда МММдаги вакилларимиз жуда ҳам кўпчиликни ташкил этяпти. Авваллари Суннат Ильясов, Абдуллоҳ Сагдиев, Шавкат Ўроқовни билардик, холос. Кейинчалик Мурод Хонтўраевни кўрдик. Айнан бундай ривожланиш нима билан боғлиқ?

- Шуни алоҳида таъкидлаб ўтишингизни истардим, бундан бир неча йиллар аввал, Суннат ака Ильясов ва Абдуллоҳ ака Сагдиевлар юртимизда ушбу спорт турини йўналишини белгилаб берганлар. Кейинчалик эстефета таёқчаси менинг қўлимга ўтди. Мақтанишга йўймангку, ҳозирда жаҳоннинг турли бурчакларида ғалаба нашидасини сураётганларнинг аксарияти бизнинг қўлимизда машғулот ўтказишган. Илк сабоқларини биздан олишган. Лекин энг ачинарлиси, энди оёққа туриб, натижалар қайд этганларидан сўнг, ўзларини шу даражага етказганларни унутиб қўйишмоқда. Кўпроқ даромад илинжида бошқа промоушенлар билан шартнома тузиб, энди кўксига шамол теккан мураббийлар ва менежерларнинг меҳнатини оёқ ости қилишмоқда. 

Яна бир ачинарли томони шундаки, ушбу спортни тушунмайдиган инсонлар, UFCда кўп пул тўлашар экан деб, ўзларича бир нималарга қўл уриб, устоз билан шогирдни бир-бирига қарама қарши қўйиб, қисқаси ноўрин ишларни ҳам амалга оширишмоқда. Ваҳоланки, UFCда жанг олиб бориш учун нечта жанг ўтказиш керак, қанақа рейтингга эга бўлиш керак, бундай омиллардан афсуски, хабарлари йўқ. Насиб қилса, бундан кейин ушбу спорт туридаги барча нарса марказлашган тарзда олиб борилади. Сабаби ММАнинг расман фаолият олиб бориш борасида олдинга силжиш кузатилмоқда. Яъни, самбо федерацияси қошида очилиш арафасида турибди. Шундай экан, энди ортиқча инсонларнинг фаолиятига чек қўйилади, деб ўйлайман. 

ММА юртимизда ёш спорт тури хисобланади. Албатта, керак ушбу спорт турини оммавийлигини ошириш, ўзига хос спонсорлар, лекин бирор нарсага қўл уришдан аввал ўша инсон нима билан шуғулланаётганлигини билиш керак. Уни мукаммал ўрганиб чиқиши лозим. Бўлмаса барча ҳаракатлари зое кетади. Спортдан манфаат топишга ҳаракат қилмаслик керак аслида. Ватан учун, сармоя сарфласа ҳам бўладику тўғрими? Чин кўнгилдан, ватанимиз спорти учун ҳаракат қил, спортни бизнесга айлантиришга уринмай. Даромад ўз-ўзидан келаверади. Шогирдни устозга қарши қўймай. Ёшларни пулга ўтганмасдан. Айтишадику, “бирор бир касбни танламоқчи бўлсанг, унинг устаси бўл. Бўлмаса, сен ўша касбни қули ҳисобланасан деб”. Шундай инсонларга маслахатим, қуриб битказилган уйни томига чиқиб, мен қурдим деманглар. Уни асосидан ўрганиб иш тутинглар! Шунда келишмовчиликлар бўлмайди. Шунда мураббийларнинг интилиши сўнмайди. Ёшларимиз янада кучли даражага кўтарила олишади. Шукрки, гарчи шундай ножўя ишлар, спортдан узоқроқ бўлган инсонларни қинғир ишлари ҳам бўлган бўлсада, биз аста-секин ишни тўғри йўлга қўйиб олдик. Фахрланишга арзирли жангчилар етишиб чиқди. Акаларимиз, укаларимиз, тенгдошларимиз муваффақият қозониб, ўзбек юрти вакилларини қандай кучга эканлигини намойиш этишди ва этишмоқда. Абдуллоҳ ака Сагдиев, Суннат ака Ильясов, Музаффар Ражапов, Сирожиддин Эшонбоев, Мансур Тугизбоев, Мурод Хонтўраев, Рустам Магдиев, Одил Сирожиддинов, Амин Эргашев, Александр Столяров, Нурсултон Рўзибоев, Илҳом Сотиболдиев... барчасини санайман десам узоқ вақт кетиб қолади. Буларнинг барчаси юртимиз фахрлари хисобланади.

- Ҳозирга қадар бўлган натижалар борасида ҳам маълумот бера оласизми?

- Биласизми? Юқорида санаб ўтганларимининг баъзилари йўналиш бўйича жаҳон чемпионлари хисобланади. Баъзилари интерконтинентал камарларига эга. Насиб қилса, ёзда Риода бўлиб ўтган Олимпиадада боксчиларимиз қайд этган натижаларни ММАда ҳам қўлга киритамиз. Ҳали исбот қиламиз, ушбу спорт тури қандайдир қаланғи-қасанғи, кисоввурларни спорт тури эмаслигини. Бирор бир кикбоксчи ёмон йўлга кириб кетса, бутун бир кикбокс спорт тури айбдор бўлмайдику, тўғрими? Албатта, жаҳонда ўз сўзимизни айтамиз.

- Бу йўналишда юртимизнинг қай бир вилоятлари етакчи саналади?

- Бухоро, Андижон, Самарқанд, Қашқадарё, Фарғона вилоятлари етакчи хисобланади. Ушбу вилоят вакиллари жаҳонни десам муболаға бўларку, бутун Марказий Осиёни хайратга соляпти. Қўл остимизда спорт жамоасида тури спорт вакиллари фаолият олиб боради. Мисол учун, профи боксчилар ҳам бор. Мана Бекзод Набиев профи бокснинг икки йўналишида жаҳон чемпиони ҳисобланади. Қолаверса, Музаффар Ражабов, Сирожиддин Эшонбоев, Мурод Хонтўраев, Рустам Магдиев, Амин Эргашев, Александр Столяров буларнинг ҳаммаси ўз йўналиш тоифасида энг камида Осиё чемпиони ҳисобланишади. Албатта, профессионал йўналишда. Кўплари фахрланиб  айтишиб мумкин-ки, Сирожиддин Эшонбоев VEF йўналишида жаҳон чемпиони ҳисобланади. 22 октябр куни Нурсултон Рўзибоев ММАда Номад версияси бўйича жаҳон чемпионлиги учун доғистонлик яхши бир спортчига қарши жанг олиб боради.

- Бирор бир ёш спорт турини оммавийлигини ошириш учун, ушбу спорт турининг машҳур инсонлари билан мастер класслар ўтказилиши фойдадан холи бўлмайди. Бу борада қандай изланишдасизлар?

- Аслида, бу йили Хабиб Нурмагоммедов, Зубайра Тхугов, Руслан Магомедовлар юртимизга ташриф буюришлари керак эди. Лекин UFCдаги жанглар ва машғулотлар тартиби тиғиз бўлиб қолганлиги сабабли ўз узрларини айтишди. Шахсан уларнинг ўзлари билдирган фикрларини айтиб ўтаман. “Нодир, ўзинг бу спорт турини яхши биласан. Жанглар ва машғулотлар тиғизлиги учун вақт борасида қийналиб қолдик. Биласанми, Ўзбекистонга боришни жуда истаймиз. Чунки, бу юрт тарихий саркардалар, олимлар юрти, бориб зиёрат қилиш истагимиз бор. Ҳозирда бундай имкониятга эга эмасмиз. Лекин албатта борамиз”, деб таъкидлашди. Шамил Магомедов ҳам ташриф буюришни мақсад қилган. Яна бир нарсани айтиб ўтишим мумкин-ки, баҳор ойида UFCда жуда кўп жанглар ўтказган, Беллатор экс чемпиони, VFC чемпиони Бен Аскен юртмизда икки кунлик мастер класс ўтказиб кетди. Албатта, бундай лойиҳаларимиз бор.

- Мураббийлар борасида ҳамкорлик қай тарзда?

- Яна таъкидлаб ўтишни истардим, Суннат Ильясов бу борада бизнинг байроқдоримиз хисобланади. Бу спорт турининг ривожланишида улкан хиссаси мавжуд. Биргаликда бир нечта совриндор спортчилар чиқардик. Суннат ака асосан партерда иш олиб борган бўлса, мен қўл-оёқ борасида ишладим. Умуман олганда, барча мураббийлар бир-бирини яхши билади ва биргаликда яхши натижалар қайд эта оламиз.

- Мана аста-секин ёшларимиз яхши натижалар қайд этаяпти. Четдан промоутерлик компаниялари таклиф билан чиқмаяптими? Мисол учун ALash Pride, Berkut?

- Таклифлар жуда кўп. Лекин шундай одамлар борки, буни нотўғри талқин этишади. Бошқа мамлакатга сотилиб кетган. ММАда ҳам худди шундай. Шунчаки ўша клубга легионер бўлиб боради. Айнан ўша юртда ҳам ватанимиз шаънини ҳимоя қилади. Шундай тушунмаган инсонларга айтар гапим бор. Илтимос, тушунмаган нарсаларинг ҳақида гапирманглар. Қачонки, ақлингиз етса фикр билдиринг. Шунда кам бўлмайсиз!

Аҳмадбек ЭШМАТОВ сухбатлашди, ўз мухбиримиз