Тарихдаги оғир вазнли энг яхши боксчилар: Али - биринчи, Тайсон кучли учликда, ака-ука Кличколар ўнталикда + БОНУС

Бундай жангчи ҳурматга сазовор эди ва бундай одам ўлимдан кўра кўпроқ нарсани тўлашга қодир, балки деярли ҳар қандай масалани ҳал қила оларди. Айниқса, мафия профессионал бокс ҳаётида сезиларли роль ўйнаган бир пайтда.

Энди ушбу вазндаги интрига янада қизиқарли тус олди: Александр Усик қандай қилиб кириб келди, Тайсон Фьюри ва Деонтей Уайлдер ўртасидаги трилогия, янги ва ёш номларнинг пайдо бўлиши. Турли даврларнинг энг яхшиларини солиштириш қийин бўлсада, барча даврларнинг энг яхши оғир вазнлиларини бирлаштириш учун ажойиб имконият бор. Биз ҳар қандай ўзини ҳурмат қиладиган боксчининг асосий устунликларини ҳисоблаймиз: нокаут зарбаси, тезлик, техника, чидамлилик, оёқ ҳаракати, ҳимоя ва рингдан ташқари таъсир ўтказиш маҳоратини 10 баллик тизимда баҳолаймиз.

Биринчи ўрин ҳақида ҳеч қандай савол бўлиши мумкин эмас 

Барча даврларнинг энг яхши боксчиси рейтингимизнинг энг юқорисида. Унинг энг зўр жанглари ва Буюк қандай мерос қолдиргани ҳақида гапириш - жаҳон спорти тарихидаги энг ҳаяжонли мавзулардан бири. Ҳа, Али бир зарбали панчер эмасди, лекин унга бу керак эмас эди, у шунчалик моҳирона зарбалар бердики, нафақат ўз даврининг, балки оғир вазн тарихидаги энг буюклар ҳам бу зарбаларга бардош беролмасди. Унинг ҳимоядаги ишига берган баҳомиз ҳам 10 бўлиши мумкин эди, лекин Буюк атайлаб Фрейзер ва Листонга, айниқса Форманга ишлашга рухсат берди. Шунинг учун келажакда соғлиги билан боглиқ муаммолар пайдо болди. Агар Али бу масалага жиддийроқ қараганида, у ҳам биз билан бирга бўларди. Бироқ, у бошқача бўлиши мумкин эмасга ўхшайди. Айнан шу нарса унинг Буюклигининг сабабларидан биридир.

Жо Луиc рейтинг етакчиси бўлиш эҳтимоли бор эди, аммо Иккинчи жаҳон уруши ҳаммасини барбод қилди 

Али келгунига қадар оғир вазн тарихидаги энг яхши боксчи. У тахтда энг узоқ вақт ҳукмронлик қилди - 11 йил, 8 ой ва 7 кун, бу вақт ичида у 26 марта камарини муваффақиятли ҳимоя қилди, тўрт марта йилнинг энг яхши жангчиси (фақат Муҳаммаддан кўп). Ring журнали 2003 йилда Луисни тарихдаги энг кучли зарба берувчилар рўйхатига киритди. Бу рақамлар темир Майк унинг ортида эканлигини сиботлаш учун керак эди.

Жо биринчи қаторда бўлиши мумкин эди. Аммо АҚШнинг Иккинчи Жаҳон урушига кириши ўзига хос ўзгаришлар киритди. 1942 йил 9 январда Луи Бади Беэрга қарши муваффақиятли кураш олиб борди. У 47 минг доллар миқдоридаги барча йиғилган маблағни денгиз флотининг хайрия фондига юборди ва эртаси куни у ихтиёрий равишда АҚШ армиясининг сафига кирди. Уруш тугашидан олдин у яна иккита жанг ўтказди, аммо шундан кейин у ғалаба қозониш учун аввалгидек даҳшатли машина эмас эди. 1948 йилда у биринчи марта фаолиятини тугатганини элон қилди, аммо молиявий муаммолар туфайли у қайтиб келди ва Эззерд Чарлзга, кейин эса Рокки Марcианога ютқазди. Ушбу жанглар оралигида Луи ўзининг энг яхши йилларида бўлгани каби рингга чиқди - икки ёки уч ҳафта ичида. Замоннинг шундай буюк боксчиси қандай сўнгани янада ачинарли. Солиқ идоралари афсонани ўз ватани учун қилган барча ишларидан кейин ҳам таъқиб қилишда давом этди: қандайдир йўл билан пул топиш учун у бокс ва кураш турнирларида ҳакам бўлиб ишлашга, Лас-Вегасдаги  «Saecars Palace» казиносида меҳмонларни кутиб олишга мажбур бўлди. Бу вақтда у аллақачон гиёҳванд моддаларни истеъмол қилишга улгурган ва ҳатто руҳий касаллар шифохонасига ётқизилган.

Майк Тайсон ўзини атиги 30 фоизга тушунди. Аммо таъсир жиҳатидан фақат Али иккинчи ўринда туради

Агар у ўз потенциалини камида ярмини рўёбга чиқарганида эди… Тайсон охирида кўрсатган максимал кўрсаткич 30% эди. У ўз чўққисида қанчалик кучли эди. 1986 йил ноябридан 1990 йил февраль ойидаги фаолиятидаги биринчи мағлубиятигача Майк фақат битта нарсани қилди - энг яхши ва энг ёмон рақибларини нокаутга учратди. Шубҳасиз, бу давр тарихдаги энг юқори кўрсаткичдир. Тайсонда техник жиҳатидан ақл бовар қилмайдиган қобилият йўқ эди, у бир қарашда кўринадиган даражада кучли ва супер техникага  эмас эди, оёқ ҳаракатида анча яхши ҳаракатланарди. Кас Дъамато унга асосий жиҳатни ўргатди: ҳар куни бир хил нарсани мукаммал бажарилгунча такрорлаш. Ҳаётнинг ўзи Майкга рингга чиқишдан олдин рақибларни қандай енгишни ўргатган. Тайсон ўз фаолиятининг исталган вақтида Луи ва Алини энг юқори чўққиларида мағлуб этмагандир, аммо бир нарса аниқ - нафақат спортда, балки шахс сифатидаги аҳамияти нуқтаи назаридан ҳам, Тайсон Муҳаммаддан кейинги ўринда туради.

Жорж Форман 45 ёшида жаҳон чемпионига айланди. Оғир вазн тоифасидагилар ҳозирча бу рекордни янгилашмаган

Катта Жоржнинг позицияси бу чўққидаги энг баҳсли ўринлардан биридир. Кимдир, эҳтимол, у юқорироқ бўлишга лойиқ, яна кимдир балки, кучли ўнталикка ҳам лойиқ эмас, деб айтади. Аммо Форман, эҳтимол, оғир вазн тарихидаги энг қизғин жангларни бошқа даврларнинг энг яхшиларига ҳам, буюк трио даврида ҳам ҳурмат билан ўтказган: Али - Фрейзер - Форман. Ва агар у икки марта Жо Фрейзерни ишончли тарзда мағлуб этган бўлса, Алидан реванш олишга албатта лойиқ эди. Ахир, «Жунгли шовқини» ҳақли равишда тарихдаги фаворитлардан биридир. Шу нуқтаи назардан қараганда, Фрейзер энг кучли боксчи билан уч марта жанг қилгани учун омадли. У ўн йил давомида боксни тарк этди, ўзининг Хюстон шаҳрида черков қурди, ёшлар марказини яратди, хайрия йиғиш учун мамлакат бўйлаб саёҳатга чиқди. Ва кейин у қайтиб келди, 45 ёшида жаҳон чемпиони бўлди! Бу рекорд фақат Бернард Хопкинс томонидан янгиланган, аммо оғир вазн тоифасидаги чарм қолқоп усталари орасида янгиланмаган. У учун бир сўз - афсона. Ва шунчаки яхши одам. Қандай қилиб уни пастги ўринга қўйишингиз мумкин?

Жо Фрейзер тарихдаги энг барқарор оғир вазнлилардан бири ҳисобланади. Унинг карьераси аниқ муваффақиятсизликларсиз ўтди, аммо бу жуда қисқа давр

Бокс тарихидаги энг кучли бешликнинг сўнгги аъзосини эсламаслик жиноят ҳисобланади. Фрейзер оғир вазн тарихидаги энг барқарор кўрсатгичга эга боксчилардан бири эди. У ҳар доим бир хил турғунлик кўрсатганига қарамай, Жорж Формандан ташқари барча рақиблари учун ҳақиқий азобни кўрсата олган. Ҳа, у Али каби жанг қила олмасди, лекин уни чўққида мағлуб этган биринчи ва ягона боксчи бўлди. Жо эса бокс тарихидаги энг яхши жангда қатнашган. Унинг муваффақиятлари калити - бу кучли чидамлилик, ажойиб тезлик, прессинг, ўпка массаси остида нокаут зарбасини ноёб тарзда ниқоблаш қобилияти. Жо доимий равишда ўзининг ноёб услубини такомиллаштириш устида ишлади, унинг асосий тожи, албатта, ён томондан зарба йўллаши эди. Тайсонни худди шундай илҳомлантирган Фрейзер эди. Ажойиб карьера ва спорт афсонаси мақоми. Унинг карьерасида фақат битта минус бор, аммо аҳамиятли: у атиги 11 йил давом этди.

Владимир Кличко Льюис ва Холифилддан юқорироқ. Эришган ютуқлари бўйича у умуман олиб қаралганида ҳам, барибир яхшироқ

Май ойида Boxrec статистик манбаси Владимирни оғир вазн тарихида биринчи ўринга қўйди. Британиялик ҳамкасблар кичик Кличконинг тарихдаги аҳамиятини бўрттириб кўрсатишди, аммо истеъдод нуқтаи назаридан у, албатта, энг яхшилар қаторида. Масалан, Владимир оғир вазн тоифасида Олимпиадада олтин медални қўлга киритган биринчи оқ танли боксчи бўлди. Кейинчалик содир болган воқеалар ҳамманинг ёдида: у профессионал сифатида тезда жаҳон чемпионига айланди, аммо Росс Пуритй, Кори Сандерс ва Лимон Брюстердан дахшатли маглубиятни қабул қилиб олди. Кейин у қайтди, лекин шунчаки эмас. Эммануэл Стюард уни ҳақиқий универсал аскарга айлантирди ва у жаҳон чемпиони мақомига эга бўлиш ва камарини ҳимоя қилиш сони бўйича Жо Луининг абадий рекордини деярли янгилади.

Америкалик 11 йил, Кличко деярли ўн йил ҳукмронлик қилди. Луисда 26 та чемпионлик ҳимояси бор, Владимирда 25 та. У рақибларини мағлуб этган бўлиши мумкин, лекин иккита муаммо бор эди: афсонавий мураббийнинг ўлими ва ёши. Шу иккиси Кличконинг фаолиятидаги асосий рақиб эди. Уни мағлуб эта олмади. Ўз фаолияти давомида Владимир - 9 та оғир вазн тоифасидаги жаҳон чемпионларини мағлуб этди, худди Леннокс Льюис, Эвандер Холифилд -10, Тайсон - 8 каби. Кличконининг энг яхши даврида Фюридек одам ҳали майдонга чиқмаганини қоралаш ҳам ноҳақликдир. Бутун ҳукмронлик даврида у ҳеч қачон рақиблардан қочмаган ва унга қарши курашганларнинг ҳаммасини мағлуб этган: Чагаев, Поветкин, Ибрагимов ва Петр, у ўз карьерасидаги биринчи мағлубиятни қабул қилиб олганида рақиблари фаолиятининг охирида эмас эди. Умуман олганда, Кличко Эммануэл Стюард билан ишлаган вақтида Льюис, Холифилд ва, эҳтимол, Тайсон билан жангларда барча имкониятларга эга бўлганига шубҳа йўқ.

Эвандер Холифилд биринчи оғир вазн тоифасини забт этди, кейин эса қироллик дивизионида мутлақ чемпион бўлди. Аммо у узоқ вақт давомида тан олинмади

Эвандер худди Александр Усик каби оғир вазнга кирди. У биринчи оғир вазнда мутлақ чемпионликни қўлга киритган дастлабки боксчи бўлди ва кейин уни оғир вазнида такрорлади. Бироқ, нега тан олинмади? У Тайсон ёки аллақачон кучайиб бораётган Льюис билан эмас, Бастер Дуглас билан жанг қилгани билан боғлиқ. Шунинг учун у узоқ вақт давомида нафақат оғир вазн тоифасидаги энг яхши боксчи, балки қонуний жаҳон чемпиони сифатида ҳам тан олинмаган. Холифилд бу борадаги барча шубҳаларни фақат 1996 йилга келиб ўзининг энг юқори чўққисида бўлмасада, лекин ҳамон жаҳон чемпиони бўлган ва ўша пайтдаги дивизионнинг энг яхши жангчиси мақомига эга бўлган Майк билан жангда йўқ қилди. Айнан Холифилд ҳали мағлуб бўлмаган Тайсонни енгди. Шу даражага етдики, 21 йил давомидаги бу жанг оғир вазнли боксчилар ўртасида йилнинг энг яхши жангига айланди, то 2017 йилгача Кличко ва Жошуа ўртасидаги жанг энг яхши бўлмагунича. Эвандер ихтиёрий жангларда Боу, Руиз, Берду, Мюрердан устун бўлолмади. Негаки, ўша вақтларда ўз тарихига эга Эвандер эмас эди. Холифилд тарихдаги ягона тўрт карра жаҳон чемпиони ҳисобланади. Аммо у ҳозирги рўйҳатдаги иштирокчилар орасида карьерасини энг ёмон тарзда якунлаган боксчидир.  

Леннокс Льюис тарихдаги энг яхши бўлиш учун ҳамма нарсага эга эди. Аммо у кучсизланиб бораётган рақибларини мағлуб этди

Айнан шу ўрин энг баҳсли. Бир томондан, Льюисда оғир вазн тоифасига кирувчи ҳамма нарса бор эди: зарба, техника, IQ, жуда зўр тезлик. Бу компонентда у ҳам Луис, ҳам Али билан рақобатлаша олади. Аммо Леннокс барча йирик ғалабаларни унинг рақиблари кучсизланиб кетаётганида қўлга киритди. Ҳа, у Дэвид Туани ҳам мағлуб этди, лекин кутилган жанг ўрнига, Леннокс шунчаки битталик зарбалардан қочди.

Виталий Кличко Льюисга шундай зарба бермадики, агар украиналикнинг даҳшатли жароҳати бўлмаганида, рингда ҳаммаси қандай бўлиши номаълум. Бутун дунё реванш олишни талаб қилди, лекин Льюис шунчаки ўзини энг яхши деб атади ва қуёшдек ботди. Қисқа қилиб айтганда, афсоналар ва ундан ҳам кўпроқ энг яхшиларидан бири мақомига эга бўлиш учун ариза топширган йигитлар умуман кетишмайди. Ва Маккал ва Раҳман билан бўлган жанглардаги кўнгилсизликлар Владимир Кличконинг муваффақиятсизликларидан кам эмас. Ҳа, у реванш олди, лекин бу Леннокснинг тарихдаги оғир вазнли энг яхши 5 нафар боксчи рўйҳатидан жой олишга лойиқ эмаслиги ҳақиқатини ўзгартирмайди. Афтидан, шунинг учун Қўшма Штатларда уни ҳеч қачон ўзиники деб қабул қилмаган, бундан ёмони бўлмаса керак. У турли жангларда турли рақибларга қарши рингга чиққанида ҳаяжонланарди. Бокс мухлисларини алдаб бўлмайди, деб бежиз айтилмаган.

Виталий Кличко ҳозирги чўққини ҳам забт этарди. Аммо карьерасининг энг юқори нуқтасида жароҳатлар туфайли анча азоб чеккан

Киевнинг ҳозирги мери бу рейтингда осонгина юқорироқ ўринда бўлиши мумкин эди, ҳеч бўлмаганда укасидан паст бўлмасди. Украиналик фаолиятининг энг юқори чўққисида турли жароҳатлар уни жиддий безовта қилди, шунинг учун у ҳатто спортни 4 йилга тарк этди. Лекин ўша пайтда оғир вазндаги асосий панчер Сем Питер тахтидан тушиб, ғалаба билан қайтди. Мутахассисларнинг баъзилари уни укаси билан таққослаб: «Виталий тош, Владимир эса лой», дедилар. У шифокорлар жангни тўхтатиб қолгани учун икки марта мағлубиятга учради. Кличко нафақат, муддатидан олдин ютқазмади, ҳаттоки у бирор марта нокдаунга учрамади. Ва унинг фаолиятида чуқур нокаутга учраган рақиблар кўпроқ - Ҳерби Хайд, Леннокс Льюис, Кирк Жонсон, Кори Сандерс, Самуэль Питер, Крис Арреола, Шеннон Бриггс, Дерек Чисора. Ҳа, Кличко қўпол ва ностандарт техникага эга эди, аммо украиналик буни устунликка айлантирди. Зарба ва аниқ зарба йўллаш қобилияти бўйича эса унга Али ва Луис ҳавас қилиши мумкин эди. Узоқ вақт давомида Виталий оғир вазн тарихидаги нокаутларнинг энг юқори фоизини Уайлдер тўхтатмагунча ушлаб турди. Лекин, албатта, икки Кличко ўртасидаги қарама-қаршилик даражасини таққослаб бўлмайди. Агар жароҳатлар бўлмаганида у ҳозирги оғир вазнли элитани шунчаки ютиб юборган бўларди.

Тайсон Фьюри ҳатто ўзининг шошқалоқлиги билан ҳам ажойиб даражада. 5 йил ичида у анча юқорилаши мумкин 

Ҳозирги оғир вазн қироли бу жойни тарк этиш эҳтимоли йўқ эмас. Ҳа, бир оз олдиндан кучли ишонч бор, лекин у буни амалга ошира оладиган жамоада. Тайсон шу кунгача курашишда давом этаётган барча шов-шувлар жуда ажойиб. Бироқ у ўз ўрнига қанчалик мукаммал эгалик қилиши ҳали қоронғулигича қолмоқда.

Ишонч сўнмайди: агар Тайсон машғулотларда жиддийроқ ва ундан ҳам тиришқоқроқ бўлганида, у кучли бешликка кириши мумкин эди. Биз 5 йил кутамиз. Балки шундай бўлар.

Бонус: Александр Усик. Худди шу руҳда давом этса, у энг буюкнинг ёнида туриши мумкин

Александрнинг ҳали ҳам бир муаммоси бор - у оғир вазн тоифасида жуда кам жанг ўтказган. Аниқроқ қилиб айтадиган бўлсак, 3 та. Потенциал жиҳатдан Усик энг камида биринчи 5 таликка, кўпи билан эса кучли учликка киритиш мумкин. Ҳаммаси фақат унга боғлиқ. Ҳаваскор боксда мумкин бўлган ҳамма нарсани тўплаб, Украина бўрони биринчи оғир вазнни босиб ўтди, ғалаба қозонди, ҳаммага ва ҳамма нарсага эришди. Александр оғир вазнга ўтиб, узоқ вақт машқ қилди, аммо у қандай қилиб янада юоқрилаши мумкин. Агар Жошуа устидан яна бир бор ғалаба қозонса, кейин Фьюри ёки Майк Тайсон ўз ўрни учун ҳаракат қилиши керак. Шунингдек, ака-ука Кличколар Украинанинг асосий спорт афсоналари ҳисобланади. Усик ноёб боксчи. Агар худди шу руҳда давом этса, у тарихдаги энг кучли оғир вазнлилар билан бир қаторга туради. Бунинг учун унга яқин 2-3 йил етарли бўлади.

Таржимон: Сарвиноз РАХМОНҚУЛОВА 

Постер муаллифи: Мухтасар УМАРОВА