Теннисда очколар қандай ҳисобланади? Ўйин қоидалари ҳақида

Теннис ўйинида ҳар бир очко орқа чизиқнинг ташқи томонидан тўпни ўйинга киритиш билан бошланади. Биринчи, ўнгдан (марказий белгидан), иккинчиси чапдан, кейин кетма-кетлик такрорланади. Ҳар бир тўп ўйинга киритиш диагонал йўналишда амалга оширилади ва у рақиб томонидаги тегишли майдончага тушиши керак.



Агар биринчи уруниш муваффақиятсиз бўлса, иккинчи имконият берилади. Агар тўп тўрга тегса ҳам, аммо рақиб томондаги майдончага тушиб қолса, бу уриниш қайта такрорланади. Тўпни ўйинга киритувчи уни дарҳол ўйинга киритишга ҳаққи йўқ. Тўпни боши узра баландга отиб, кейин зарба бериши мумкин. Тўп ўйинга киритилмагунча орқа чизиқни босиши ҳам мумкин эмас. Икки муваффақиятсиз уринишдан сўнг, тўпни ўйинга киритаётган ўйинчи очкони бой беради(қўш хато). Бир геймда бир ўйинчи томонидан тўп узатилади. Гейм тугагач, тўп ошириш навбати рақиб спортчига ўтади.

Тўп ўйинга киритилиш вақтида бир марта белгиланган квадратга тушганидан сўнг, қабул қилувчи ўйинчи уни қайтаришга ҳаққи бор. Акс ҳолда қоида бузилади. Лекин, ўйин вақтида тўп рақиб томондаги майдончага тушиш тушмаслигинидан қатъий назар рақиб тўпни қайтариши мумкин.

Теннисчи қайси пайтлар очкони бой беради:

-агар тўп кортга бир марта тушганидан сўнг уни қайтара олмаса (қайси ўйинчи томонда тўп икки марта кортга тегса ўша спортчи очкони бой беради);

-агар тўп сеткага тегиб рақиб томонга ўтмаса;

-агар тўп майдондан ташқарига тушса;

-агар тўпни рақиб томонида қайтарса (сетканинг рақиб томонида тўпни қайтарса);

-агар тўп ўйинчининг танасига тегиб кетса;

-агар танасининг бирор жойи сеткага ёки сетканинг устунига тегиб кетса.

Ушбу холатларда очко рақибга ёзилади.

Теннис ўйини уч босқичли ҳисоблашга бўлинади. Сетлар, ҳар бир сетда геймлар ва ҳар бир геймда очколар ҳисобланади. Биринчи ва иккинчи очколар учун 15 очко берилади. Учинчи очкога 10, тўртинчи очко геймдаги ғалабани билдиради.

Агар геймда ҳисоб 40/40 бўлса, томонлардан бири икки очколик устунликка эришмагунча гейм давом этаверади (кўпроқ-камроқ). Ҳисоб тўпни ўйинга киритаётган ўйинчи томондан бошлаб ҳисобланади. Шу тариқа тўпни ўйинга киритаётган ўйинчи биринчи очкони ютса 15:0, агар рақиб ютса 0:15 деб ҳисобланади.

Сетни ютиб олиш учун 6 геймда ғалаба қозониш лозим. Агар геймлар бўйича ҳисоб 5/5 бўлса, томонлардан бири иккита геймни ютиши лозим. Шунда ҳисоб 7/5 билан тугайди. Агар 6/6 бўлса у ҳолда тай-брек ўйналади. Тай-брек ҳал қилувчи гейм ҳисобланади (футболдаги пеналти). Томонлардан бири 7 очко жамғаргунча ўйналади. Агар тай-брекда ҳам ҳисоб 6/6 кўринишига келса, у ҳолда томонлардан бири икки очколик фарқ билан ошиб кетмагунча давом этади. Масалан 8/6, 10/8, 13:11. Тай-брекда тўпни ўйинга киритиш геймдагидан фарқ қилади. Ўйинчилардан бири бир марта тўпни ўйинга киритади. Шундан сўнг, ҳар бири икки мартадан тўпни ўйинга киритади. Бу жараён тай-брек тугагунча давом этади.

Кўп мусобақаларда ўйин спортчилардан бири 2 сетни ўз фойдасига ҳал қилгунча давом этади (3 сетлик ўйинлар), аммо эркаклар ўртасида бўлиб ўтадиган "Катта дубулға" (Австралия Очиқ чемпионати, Уимблдон, Роллан Гаррос ва АҚШ очиқ чемпионати) ҳамда норасмий жаҳон чемпионати ҳисобланган "Девис Кубоги" мусобақалари максимал 5 сетдан иборат бўлади. Ғалаба қозониш учун спортчилардан бири 3 сетни ўз фойдасига ҳал қилиши лозим.

Корт чизиқлари ҳам майдоннинг бўлаги ҳисобланади. Бир спортчи тўпни ўйинга киритганида ёки қайтарганда тўп чизиқдан ташқари томондан озгина тегиб ўтган тақдирда ҳам тўп майдончага тушган ҳисобланади ва ўйин давом эттирилади.


Ўйин қандай ҳолатларда тўхтатилади?

Агар ўйин очиқ кортларда ўтказилаётган бўлса ва ёмғир ёки қор ёға бошласа, ёки қоронғу тушиб қолса, шунингдек, ёриткичлар сифати яхши бўлмаса у ҳолда баҳс эртаси куни давом эттирилади. Агар, учрашув давомида бир ўйинчи жароҳат олса майдонга доктор ёки физеотерапевт чиқиб келади. Жароҳат олган теннисчи "Medical time out" олиш ҳуқуқига эга. Шунда ҳам ўйинни давом эттира олмаса? ўйин тўхтатилади ва ғалаба рақибга берилади.

Ҳусниддин Мирзалиев тайёрлади